یکشنبه 16 مهر 1391ده گؤنده ریلیب
بؤلوم | ادبي يازيلار (نوشته هاي ادبي)       یازار :  Cığatı
“كوراوغلو” داستاني آذربايجان توركجه سينده

يازان: احمد شاهيدوو
كؤچورن: حسين واحدي

Köroğlu

تورك خالق‌لاري‌نين بؤيوك اكثريتي‌نين (تورك، توركمن، اؤزبك، قازاق، باشقيرت، تاتار، قاراقالپاق، آذربايجان تورك‌لري و ...) شيفاهي عنعنه‌سينده مؤوجود اولان “كور اوغلو” داستاني تونا‌دان بالكان‌لارا، سيبيردن سوريايا قدر گئنيش بير جوغرافي ده ياييليب. ياييلما ميقياسينا، حجمينه و شؤهرتينه گؤره “كوراوغلو” يئگانه داستان‌دير كي، مختلف نسخه لرينين سايي بئش يوزدن چوخ‌دور.

توركييه‌ده “كوراوغلو”نون ايلك چاپي 1887-جي ايلده ايشيق اوزو گؤروب. اون بئش صحيفه‌ليك بو نشردن سونرا كوراوغلو، دؤورو و قهرمانين فعاليت گؤسترديگي تاريخي حادثه‌لرله باغلي بير چوخ آراشديرما‌لار آپاريلميش‌دير. بون‌دان بير قدر اول ايسه “كوراوغلو” داستاني‌نين بير حيصه‌سي ائرمني اليفباسي ايله ايستانبولدا چاپ ائديلميش‌دير. 1897-جي ايلده آشيق جمعا‌لي‌دن يازييا آلينميش “گيزير اوغلو مصطفي بي”، “بولو بي” قول‌لاري تيفليسده نشر ائديلدي.

آذربايجاندا “كوراوغلو” داستاني‌نين ايلك نشري 1913-جو ايلده اوروجوو قارداش‌لاري چاپ ائوينده رضا زاكي طرفين‌دن چاپ ائديلميش‌دير. بو نثرله اولان نشرين تيتول ورقي فارسجا يازيليب. داستانين 14 قول‌دان عبارت داها موكممل و قوشما‌لارلا زنگين ديگر بير نسخه سي 1941-جي ايلده همت علي‌زاده طرفين‌دن نشر ائديلميش‌دير.

“كوراوغلو” داستاني اورتا آسيادا دا دفعه‌لرله نشر ائديلميش‌دير. اورتا آسيا وئرسياسي دؤورو اولدوغون‌دان هله ده تام شكيلده چاپ ائديلمميش‌دير. اساساً ده اؤزبك كوراوغلوسو بير نئچه نسلين قهرمان‌ليق تاريخچه‌سي جانلانديرديغين‌دان هر دؤور مستقيل داستان كيمي فورمالاشميش‌دير. سون زامان‌لاردا آذربايجاندا “كوراوغلو” داستاني‌نين يئني قول‌لاري توپلانيب نشر ائديلميش‌دير. بون‌لاردان “قهرمان كوراوغلونون ديو‌لرله گؤروشو”، “كوراوغلونون تئهران سفري”، “ميصري قيلينجين اوغورلانماسي”، “مرجان خانيمين چنلي بئله گلمه‌سي”، “زرنيشان خانيمين چنلي بئله گلمه‌سي”، “آغجا قوزو” قول‌لاريني گؤسترمك اولار.

“كوراوغلو” داستاني‌نين قيسا نشر تاريخي گؤسترير كي، او XIX عصرين باشلانغيجين‌دان سون دؤورلره قدر چوخ مشهور اولموش، واريانت (چئشيت) باخيمين‌دان ان چوخ ياييلان داستان حالينا گلميش‌دير. آنجاق هم اينگيليس، فرانسيز (فرانسه)، هم ده ايلك روس نشرلري تحريف‌لرله دولودور. فولكلورلوق باخيمين‌دان بو نشرلرين قوسورلاري چوخ‌دور. بون‌لارا مثال كيمي شعر حيصه‌لري‌نين نثرله وئريلمه‌سي، چئويرمه ده سربست‌ليك، يئرسيز علاوه‌لر كيمي موختليف تحريف‌لري گؤسترمك اولار. چوخ تأسفله دئمك لازيم‌دير كي، آذربايجان نشرلري ده آرزو ائديله‌جك سويه‌ده دئييل‌دير.